आर्थिकन्यूज
काठमाडौं । २०२५ वर्षभरि विश्व अर्थतन्त्रको वृद्धि पूर्वानुमानमा तीव्र उतार–चढाव आए पनि वास्तविक आर्थिक गतिविधि भने अपेक्षाकृत मजबुत देखिएको छ। वर्षको सुरुवातमै जतिवेला विश्व वृद्धि करिब २.७ प्रतिशत रहने अनुमान थियो, अहिलेका पूर्वानुमानहरू पनि त्यही स्तरमै उभिएका छन्।
मार्चको अन्त्यसम्म विश्व अर्थतन्त्र वर्षको सुरुमै तय भएको मार्गमा थियो। तर अप्रिलमा प्रमुख अर्थतन्त्रबीच शुल्क (tariff) वृद्धि भएपछि व्यापार तनाव अचानक तीव्र बन्यो। अनिश्चितता बढ्दा बजारले सम्भावित मन्दीको जोखिम देखाए र पूर्वानुमानकर्ताहरूले वृद्धि आँकडा घटाए। मे महिनासम्म २०२५ को विश्व वृद्धि अनुमान ०.४ प्रतिशत बिन्दुले तल झर्यो।
तर त्यसपछि गति फेरि बदलियो। शुल्कको असरले अनुमान गरिएजति तीव्र गिरावट ल्याएन। धेरै अर्थतन्त्रमा गतिविधि टिकेको देखियो र अनिश्चितता पनि केही घट्यो। यसका कारण २०२५ को विश्व वृद्धि पूर्वानुमान पुनः सुधारिएको छ।
पोस्ट-महामारी कालको विस्तारै देखिएको मजबुती
महामारीपछि विश्व अर्थतन्त्र निरन्तर अनुमानभन्दा राम्रो प्रदर्शन गरिरहेको छ। २०११–२०१९ मा पूर्वानुमानहरू वास्तविकतासँग मिल्दाजुल्दा हुन्थे, तर २०२२-२४ मा विश्व वृद्धि औसतमा ०.३ प्रतिशत बिन्दुले पूर्वानुमानभन्दा माथि रह्यो। यसमा ६० प्रतिशतभन्दा बढी योगदान अमेरिकाबाट आयो, तर अन्य उदयमान तथा विकासशील अर्थतन्त्रहरूले पनि महत्वपूर्ण योगदान गरे।
२०२५ मा अमेरिकाको वृद्धि अनुमान सबैभन्दा धेरै उतारचढावमा रह्यो—जनवरीको २.२ प्रतिशतदेखि मेमा १.२ प्रतिशतमा झरेको अनुमान नोभेम्बरसम्म २ प्रतिशतमा पुनः फर्कियो। एआई–सम्बन्धित लगानी, ब्याजदरमा कमी, वित्तीय सहयोग र शुल्कको न्यून प्रभावले अमेरिकामा सुधार ल्यायो। युरोपेली अर्थतन्त्रमा पनि मुद्रास्फीति घट्दै जानु, ब्याजदर कम हुनु र लक्षित वित्तीय नीतिका कारण वृद्धि १.४ प्रतिशतमा पुगेको छ।
चीनबाहेकका उदयमान अर्थतन्त्रमा वृद्धि करिब ३.५ प्रतिशतमा स्थिर छ भने चीनमा नीति सहयोगका कारण स्थावर सम्पत्ति क्षेत्रमा देखिएको कमजोरी केही हदसम्म पूर्ति भएको छ।
मेयतापछि अमेरिकाको वृद्धि पूर्वानुमानमा भएको सुधारले विश्व वृद्धि अनुमानको ३७ प्रतिशत सुधारलाई व्याख्या गर्छ। अन्य विकसित अर्थतन्त्रले ३२ प्रतिशत र चीनले २३ प्रतिशत योगदान गरेका छन्।
व्यापार अनिश्चितता घट्दै, व्यापार प्रवाह स्थिर
अप्रिलमा उच्च स्तरमा पुगेको व्यापार नीति अनिश्चितता पछिल्ला महिनामा घट्दै वर्षको सुरुआतकै स्तरमा फर्किएको छ। द्विपक्षीय तथा क्षेत्रीय व्यापार समझौतिमा प्रगति भएको छ, जसले व्यवसायिक मनोबल स्थिर बनाएको छ।
२०२५ को सेप्टेम्बरसम्म विश्व वस्तु व्यापार मासिक औसत ४.८ प्रतिशतले बढेको छ, जुन २०२४ को २.५ प्रतिशतभन्दा दोब्बर हो। शुल्क लागु हुने आशंकामा अगाडि नै सामान पठाउने प्रवृत्ति (front-loading) र आपूर्तिशृंखला अनुकूलनले व्यापार बलियो रह्यो। सेवा व्यापार, विशेषगरी सूचना तथा व्यवसायिक सेवामा पनि सुधार देखियो।
वर्षअन्त्यतिर यो गति केही मधुरो हुने संकेत छ, तर समग्रमा विश्व व्यापार प्रवाह उल्लेखनीय रूपमा स्थिर छ। उदयमान अर्थतन्त्रहरूले क्षेत्रीय एकीकरण र नयाँ व्यापार सम्झौताबाट थप लाभ लिएका छन्।
अनुकूल वित्तीय अवस्था र ऊर्जा मूल्यमा कमीले सहयोग
वसन्तयतापछि विश्वभर वित्तीय अवस्था अनुकूल बनेको छ। उच्च जोखिम रुचि, शेयर बजारमा मजबुती, अमेरिका–केन्द्रित सहज मौद्रिक नीतिले वित्तीय अवस्थालाई सहज बनाएको छ। कमजोर अमेरिकी डलर र दीर्घकालीन ब्याजदरमा गिरावटले उदयमान अर्थतन्त्रका लागि पूँजी पहुँचलाई सहज बनाएको छ।
उर्जा बजार पनि स्थिर रहेको छ। ब्रेन्ट क्रुड मूल्य वर्षको सुरुदेखि १२ प्रतिशतले घटेको छ। आपूर्ति पर्याप्त र माग मधुरो भएकोले उर्जा मूल्य २०२२ को शिखरभन्दा निकै तल छ। यसले शीर्ष मुद्रास्फीति घटाएको र घरधुरीको वास्तविक आयमा सहयोग पुगेको छ।
मध्य वर्षको निराशाबाट पूर्ववत् आधार रेखातर्फ
यी सबै सकारात्मक संकेत हुँदाहुँदै पनि विश्व अर्थतन्त्रको दीर्घकालीन मार्ग भने चुनौतीपूर्ण छ। यो वर्षको वृद्धि महामारीपछिको औसतभन्दा तल छ र २००८ पछिका कमजोर वर्षमध्ये पर्ने अपेक्षा छ। वित्तीय अवस्थामा अचानक कडाइ आए पूँजी प्रवाह र विनिमय दरमा अस्थिरता वाढ्न सक्छ। भू-राजनीतिक तनाव वा व्यापार प्रतिबन्धहरूको वृद्धि पनि जोखिमका कारक हुन्।
तर हालका लागि विश्व अर्थतन्त्रले फेरि एकपटक अपेक्षाभन्दा राम्रो प्रदर्शन गरेको छ। व्यापार अनिश्चितता घट्नु, ऊर्जा मूल्यको स्थिरता, तथा घरधुरी–फर्महरूको अनुकूलन क्षमताले विश्व अर्थतन्त्र अझ सक्षम बनेको संकेत दिन्छ। -एजेन्सीको सहयोगमा
