आर्थिकन्यूज
एजेन्सी । अमेरिकामा ५ नोभेम्बर २०२४ मा राष्ट्रपतिको लागि मतदान हुनेछ। अब हुने निर्वाचत ६० औं राष्ट्रपतिका लागि हो । यसमा अमेरिकी नागरिकले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन गर्छन्। दुवैको कार्यकाल ४ वर्षको छ । यस अवस्थामा, डोनाल्ड ट्रम्प रिपब्लिकन पार्टीबाट राष्ट्रपति पदका लागि र जेडी भान्स उपराष्ट्रपतिको लागि मैदानमा छन्। जबकि डेमोक्रेटिक पार्टीले वर्तमान उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसलाई राष्ट्रपति र टिम वाल्जलाई उपराष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाएको छ । यससँगै केही स्वतन्त्र उम्मेदवार पनि चुनावी मैदानमा छन् ।
यसपटक अमेरिकामा ५ नोभेम्बर २०२४ (मंगलबार) मा राष्ट्रपतिको निर्वाचन हुँदैछ । त्यसैले यो दिन यहाँ नोभेम्बर ६ मा हुनेछ। त्यहाँको सरकारको कार्यकाल ४ वर्षको छ । जुन २०२५ जनवरीबाट सुरु हुनेछ । जनवरी २० मा नयाँ राष्ट्रपतिले पद तथा गोपनीयताको सपथ लिनेछन् । यदि जनवरी २० आइतबार पर्छ भने, नयाँ राष्ट्रपतिको कार्यकाल जनवरी २१ बाट सुरु हुन्छ।
अमेरिकामा नोभेम्बरको पहिलो हप्तामा सोमबारपछि हरेक चार वर्षमा मङ्गलबार मतदान हुन्छ। मंसिरको पहिलो दिन मंगलबार भए पनि यस दिन निर्वाचन हुँदैन । वास्तवमा, अमेरिकामा, जब १८४५ मा सबै राज्यहरूमा एकै साथ चुनाव गराउन कानून बनाइयो । अधिकांश मानिसहरू खेतीमा संलग्न थिए। नोभेम्बरको शुरुका दिनहरूमा किसानहरू खाली समय थिए। त्यसैले मतदानका लागि मंसिर महिना तोकिएको थियो । अब भोटिङको पालो थियो । आइतबार, अधिकांश मानिसहरू प्रार्थना गर्न चर्च गए। त्यसैले आइतबार अस्वीकार गरिएको थियो। बुधबार बजार बन्द थियो । त्यसैले यस दिन पनि निर्वाचन नगर्ने निर्णय भएको हो ।
अमेरिकामा धेरै पार्टी छन् । तर जनताले धेरैजसो डेमोक्र्याटिक र रिपब्लिकन पार्टीलाई मात्रै चिनेका छन् । यी दुवै पुराना दल हुन् र निर्वाचन प्रक्रियामा दुवै प्रभावकारी छन् । यसबाहेक ग्रीन पार्टी, लिबर्टेरियन पार्टी र कन्स्टिट्युसन पार्टी नाममा मात्रै चुनाव लड्छन् । यी कहिल्यै ध्यानमा आउँदैनन्।
भोट हाल्ने योग्यता के हो ?
अमेरिकामा १८ वर्ष वा सोभन्दा माथिका व्यक्तिले मतदानको अधिकार प्रयोग गर्न सक्छन्। नर्थ डकोटा बाहेक सबै राज्यहरूमा, मानिसहरूले मतदान गर्नु अघि आफूलाई दर्ता गर्नुपर्छ। सबै राज्यहरूको आफ्नै मतदाता दर्ता प्रक्रिया र समयसीमा छ।
भोटिङको समय कति ?
अमेरिकी राष्ट्रपतिको निर्वाचनका लागि नोभेम्बर ५ मा स्थानीय समय अनुसार बिहान ६ बजेदेखि बेलुका ८ बजेसम्म मतदान केन्द्रहरूमा मतदान हुनेछ। नेपालको समय अनुसार नोभेम्बर ६ मा बिहान ४ः३० देखि साँझ ६ः३० बजेसम्म हेर्न सकिनेछ ।
कहिले आउँछ एक्जिट पोलको नतिजा ?
अमेरिकी चुनावको लागि एक्जिट पोल नोभेम्बर ६ र ७ नेपाली समय अनुसार बिहान २ ३० बजे सुरु हुनेछ। मतदानपछि मात्र मतगणना सुरु हुनेछ । मतगणना सकिएसँगै समाचार च्यानलहरूले अमेरिकाका विभिन्न राज्यका विजयीहरूको नाम सार्वजनिक गर्ने क्रम जारी छ, तर प्रत्येक राज्यको मतगणनापछि मात्र पूर्ण चित्र स्पष्ट हुनेछ। अन्तिम निर्णय धेरै दिन वा हप्ता पनि लाग्न सक्छ। यो कति छिटो मत गणना हुन्छ र कुनै कानुनी चुनौतीहरू छन् वा छैनन् भन्नेमा भर पर्छ।
अमेरिकी चुनावको प्रक्रिया के हो ?
अमेरिकी संविधानको धारा २ मा राष्ट्रपति चयनको प्रक्रिया उल्लेख छ। अमेरिकी राष्ट्रपतिको निर्वाचन ‘इलेक्टोरल कलेज’ मार्फत गर्ने व्यवस्था छ । चुनावी प्रक्रिया निर्वाचन वर्षको पहिलो महिना अर्थात जनवरीमा प्राइमरीबाट सुरु भएर असारसम्म चल्छ । यस चरणमा पार्टीले अध्यक्ष पदका लागि उम्मेदवारको नामावली सार्वजनिक गर्छ । यसपछि दोस्रो चरणमा अमेरिकाका ५० राज्यका मतदाताहरूले पार्टी प्रतिनिधि (पार्टी डेलिगेट्स) चयन गर्छन्। प्राइमरीमा निर्वाचित दलका प्रतिनिधिहरू दोस्रो चरणको पार्टी अधिवेशनमा सहभागी हुन्छन्। सम्मेलनमा यी प्रतिनिधिहरूले पार्टीको राष्ट्रपतिको उम्मेदवार चयन गर्छन्। यस राउन्डमा मनोनयन प्रक्रिया हुन्छ।
